“Brussel heeft alle problemen, maar ook de oplossingen”, aldus Piet Colruyt, impactinvesteerder en bezieler van Impact House in Brussel. De quote combineert een besef van urgentie met hoop dat het anders kan. Dat is voor mij de kern van Shifting Economy. Overheden, bedrijven en burgers geven concreet vorm aan de wens om als stadsregio een duurzame frontrunner te zijn. Samen zoeken ze een uitweg voor de complexe uitdagingen. Samen maken kleine en grotere initiatieven, richtlijnen en maatregelen de Brusselse Brexit waar: denk niet aan het onfortuinlijke vertrek van de UK uit de EU, maar aan de moedige keuze om een omvattend transitieprogramma in te stellen dat afscheid neemt van een lineaire en uitbuitende economie. Voortaan zijn ecologisch en solidair ondernemerschap en een ambitieus Donutbeleid de leidraad in het Brussels Gewest.
Het grote verschil met de Britse exit is uiteraard de aanwezigheid van een echte visie, een motiverend project waarin samenwerking centraal staat. Het gaat uit van een verbondenheid tussen mensen, sectoren en beleid. Waar de UK Brexit welvaart afbreekt, bouwt Shifting Economy aan de pijlers van welvaart en welzijn van de toekomst. Waar grenzen tussen regio’s en landen weer harde scheidslijnen worden, verenigt Brussel opgaven en rekent ze op een combinatie van instrumenten en een mindshift. Zowaar een Brexit om trots op te zijn.
Na drie jaar en minstens evenzoveel wendingen, politieke uitdagingen en wereldwijde spanningen is het werk niet af: de implementatie en opschaling is een werk van lange adem. Als betrokken Vlaamse changemaker, denk ik dat Brussel de troeven verder kan uitspelen, met name door in te zetten op de integraliteit van maatregelen om de economie bij te sturen en het waarderen en ondersteunen van de dynamiek in wijken en de (gebouwde) omgeving, met ondernemende plekken zoals Stadsatelierdeville, Be-Here!, Circularium of Greenbizz.
Het brede scala aan instrumenten en maatregelen (financieel, sensibiliserend, regulerend, technologisch, samenwerking, …) zijn de hefbomen voor verandering. Het zijn de “superkrachten” die je moet inzetten, zoals Stefaan Vandist uitlegt in zijn boek Provotyping – duurzame toekomstbeelden ontwikkelen en waarmaken (2024). Provotyping staat op de shortlist Management van het Jaar 2025 en neemt de lezer mee in verhalen en technieken om de duurzame toekomst heel concreet te maken. Die tastbare verandering willen we allemaal zien en kan door de oplettende bewoner, burger en ondernemer zonder veel moeite gespot worden in de Brusselse regio.
Maar we zijn er nog niet. In de drie Gewesten, bij lokale besturen, Europa en niet in het minst bij de bedrijven, is de nood aan partnerschappen en gerichte support actueler dan ooit. Ik moedig aan dat er een continu debat mogelijk is over wat spelers nodig hebben, hoe Gewesten en niveaus van governance beter op elkaar kunnen inspelen en hoe bijvoorbeeld (grote) bedrijven en de dienstensector in Brussel meer kunnen worden bereikt.
Shifting Economy biedt een systemisch antwoord, een manier om te breken met onduurzame patronen, maar stuit op de gefragmenteerde en soms nijpende realiteit van alledag, zoals die wordt beleefd door burgers, bestuurders en ondernemers. Goede communicatie en doorgedreven participatie kunnen die werelden overbruggen. Voor (meer) draagvlak en impact kan de Brusselse diversiteit een bron van inspiratie zijn, met mensen van verschillende achtergronden, jongeren, studenten en kansarme bevolkingsgroepen.
Vlaanderen, maar ook Europa en zeker de lokale stakeholders kijken nieuwsgierig en hoopvol uit naar de komende jaren waarin gewerkt wordt aan een volledig “voorbeeldige”, florerende economie in het Brusselse Gewest. En voor nu: veel plezier met deze nieuwsbrief die weer boordevol staat met (circulaire) tools en uitnodigingen tot samenwerking.
Elmar Willems
Programmaleider Lokale besturen en Circulaire Economie, Vlaanderen Circulair