Ken je het beeld van de donut toegepast op de economie? Deze donut, groen gekleurd door de econome Kate Raworth, wordt gebruikt om de uitdagingen van onze samenleving en economie aan te duiden: rijkdom creëren en delen binnen deze ring, waarbij we een sociale ondergrens en een ecologisch plafond respecteren. Het gaat erom een regeneratieve, duurzame en rechtvaardige economie te waarderen! We staan voor de dringende noodzaak om de planetaire grenzen te respecteren in onze levens die worden gekenmerkt door groei en snelheid.
We moeten onder ogen zien waar onze huidige productie- en consumptiepatronen ons heen leiden. Neem bijvoorbeeld de kledingindustrie: deze produceert 130 miljard kledingstukken per jaar, waarvan er slechts 100 miljard worden gekocht. Een groot deel van de productie eindigt dus rechtstreeks op vuilnisbelten in Ghana of in andere landen die handel drijven in afval. Als we weten dat de naaisters in Bangladesh of Ethiopië geen fatsoenlijk loon krijgen en dat de productie van één jeansbroek 7.000 tot 10.000 liter water verbruikt, wordt de noodzaak om de productie- en consumptievolumes te verminderen in belangrijke sectoren en ketens zichtbaar. Het doel is daarom om een sobere en aantrekkelijke levensstijl te promoten! We moeten de razendsnelle wedloop van onze samenleving vertragen.
Het kompas om ons te heroriënteren is dat van het algemeen belang. Dit begrip kan worden opgevat in drie dimensies: ten eerste roept het ons als burgers op om ons af te vragen wat we echt nodig hebben en hoe we ervoor kunnen zorgen dat iedereen toegang heeft tot deze basisbehoeften (op het gebied van gezondheid en onderwijs, huisvesting, mobiliteit, kleding, voedsel, veiligheid, enz.: dit wordt het mondiale gemeenschappelijke goed genoemd). Ten tweede verlangen we naar vrede, rechtvaardigheid, solidariteit, broederschap … Deze gemeenschappelijke waarden die we als belangrijk beschouwen in ons leven, zijn wat onze individuele en collectieve acties kunnen sturen. Ten derde zijn gezamenlijke processen noodzakelijk om dit te bereiken, om de spelregels zo democratisch mogelijk opnieuw te definiëren. Deze gemeenschappelijke regels gelden voor zowel voor bedrijven als voor landen, burgers en consumenten.
Wat moeten we gezamenlijk ondernemen? In de afgelopen 20 jaar heb ik, op basis van onderzoek in verschillende industriële sectoren wereldwijd, een analysekader ontwikkeld dat onze verantwoordelijkheden op een dynamische en geïntegreerde manier probeert weer te geven. Dit is wat ik de structurele verantwoordelijkheid van bedrijven noem: het is niet voldoende om minimumlonen te verdedigen in een (groot) bedrijf als de loonverschillen in de waardeketens 1 op 200 of 1 op 2.000 zijn! Er zijn veel mogelijke wegen op alle niveaus om financiële, ecologische en sociale logica te laten convergeren. Eén van de sleutelmaatregelen om de spelregels te harmoniseren is het statuut van het bedrijf met een maatschappelijke missie, gepromoot door de KAYA-coalitie, en in het verlengde van de Franse PACTE-wet (een Franse wet die de waarde die door bedrijven wordt gecreëerd beter probeert te delen met de werknemers). Talrijke ondernemers innoveren al voor het algemeen belang, bijvoorbeeld Patagonia of 1083 in de kledingsector, of Maison Dandoy in de voedingssector. Het gaat erom de duurzaamheid van de meest deugdzame bedrijven te bevorderen en een zo breed mogelijke toegang tot duurzaam geproduceerde goederen te vergemakkelijken. Yes we can!
Cécile Renouard
