Als ik terugdenk aan mijn kindertijd, vóór het rapport van Meadows en de Club van Rome, hoor ik het mijn vader, een eenvoudige handelaar, onophoudelijk hebben over de bijdragen die hij met moeite kon betalen …
Tegenwoordig overschrijdt de economie elk jaar de grenzen van de planeet – bij ons nog voor het eerste kwartaal achter de rug is. Blijft de bijdrage van een onderneming aan de maatschappij dan beperkt tot het betalen van belastingen, aangevuld met hier en daar wat liefdadigheid, al is die nog zo goedbedoeld?
Het is de taak van ons allemaal om ons ‘gezamenlijke (t)huis’ in stand te houden. Is het dan niet de taak van bedrijven om hun activiteiten af te stemmen op de grenzen van onze planeet waarover niet te onderhandelen valt?
Onlangs hoorde ik François Gemenne zeggen dat als men hem zou vragen 10 kilo af te vallen tegen 2030, dat hij dan niet zo geneigd zou zijn om vóór 2029 te beginnen met zijn dieet. Ik hoor ook dat de overheidssteun na 2030 voorbehouden zal zijn voor voorbeeldige bedrijven.
Maar wat gebeurt er ondertussen?
De transitie van de economie veronderstelt een paradigmawissel in de manieren waarop we consumeren en produceren, en daarnaast ook mechanismen en instellingen die dat financieren. Op die manier kunnen we habitat en hulpbronnen veiligstellen en de toekomstige generaties in staat stellen om toegang te krijgen tot een goed leven, eerlijk verdeeld. We kunnen dat niet aan het toeval overlaten, ongeacht de organisatie waarover het gaat.
Ecologische planning blijkt een noodzaak. Te beginnen met het traject voor de transitie naar de donuteconomie. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft het heft in handen genomen. Alle organisaties maar ook alle burgers worden opgeroepen om hun deel te doen. Laten we het traject uitstippelen en samen de inspanning leveren om de broeikasgasemissies met 55% te verlagen tegen 2030 en tegen 2050 koolstofneutraal te zijn. Hoever moeten we ze dan elk jaar terugdringen? Welke bijdrage mogen we van ieder van ons verwachten? Er bestaan werkwijzen en instrumenten die tegenwoordig voor zowat iedereen toegankelijk zijn. De uitdaging bestaat er nu in ze algemeen in te zetten opdat iedereen zijn voetafdruk kent. Zo weten we op welk vlak we in actie kunnen komen, kunnen we plannen opstellen en de uitvoering van die plannen organiseren.
Door te anticiperen ontstaat er ruimte om te vernieuwen, om dingen in gang te zetten en om te transformeren. Door te anticiperen, vrijwillig of verplicht als het moet, kunnen we identificeren welke mensen de verandering kwetsbaar of overbodig zal maken en hen begeleiden bij een omscholing. Identificeren welke arbeidskrachten omgeschoold moeten worden. Identificeren waar er nieuwe activiteiten, nieuwe praktijken of nieuwe vaardigheden nodig zullen zijn, om die te beginnen ontwikkelen. Met het transitietraject wordt het mogelijk om wie zijn deel doet of doet wat hij kan te begeleiden. Een eerlijke transitie houdt in dat we diegenen voor wie de transitie lastig is ondersteunen. Een eerlijke transitie betekent ook wie tegen de stroom ingaat bestraffen, en in ieder geval niet ingaan op hun oproep om even af te wachten. Om deze oversteek te doen slagen, moeten we allemaal loyaal zijn ten opzichte van elkaar.
Helpen om anders te ondernemen vraagt om een visie van hoe de toekomst er zal uitzien. We moeten anticiperen op de transformaties, de roadmap delen en de blik op het doel gericht houden en daarbij blijk geven van duidelijkheid, samenhang en volharding. Als je iemand een vis geeft, zal hij die op een dag opeten; als je hem toont waar hij kan vissen, heeft hij elke dag te eten.
Zo kan ieder zijn deel doen. Bedrijven die in de 21e eeuw niet bijdragen aan respect voor het leefmilieu komen buitenspel te staan. Zou het niet zinvol zijn om ons samen in te zetten voor de transitie?
Benoît QUITTRE
Kaya, de Belgische coalitie van ecopreneurs