Hoe kunnen we openbare groene ruimten op een ecologische manier in stand houden en opwaarderen? De duurzame aanleg van publieke groene ruimten is essentieel om de biodiversiteit en het milieu beter te beschermen. Er zijn uiteenlopende tools en inspirerende voorbeelden beschikbaar om Brusselse overheidsdiensten en instanties daar wegwijs bij te maken. Ontdek in dit artikel het bestaande materiaal en goede praktijken aan de hand van twee Brusselse projecten: de heraanleg van het Reigerbospark en de kwekerij van de gemeente Vorst.
Drie tools voor een ecologisch beheer van groene ruimten
De volgende drie tools nodigen uit om een ecologische en duurzame aanpak te hanteren voor het beheer van openbare groene ruimten. Ze bieden oplossingen voor de planning, de instandhouding en het onderhoud van parken en tuinen.
1. Renature: omvangrijke documentatie voor het beheer van natuurlijke ruimten
De site renature.brussels staat vol actiefiches om groene ruimten weer tot bloei te brengen en biodiversiteit te bevorderen. U vindt er tips om verschillende soorten ruimten te diagnosticeren, te plannen, aan te leggen en te behouden. Ook het bijenhotel en egelhuis komen aan bod. U kunt de fiches filteren op omgeving (water, wegen, gebouwen, tuinen, groene ruimten, enz.) en op seizoen.
2. Typebestek van de BGHM
Op de site van de BGHM vindt u een typebestek. Dat document bevat clausules die gebaseerd zijn op de principes van ecologisch beheer. Het is onmisbaar materiaal voor overheidsopdrachten die draaien rond groene ruimten. Beheerders kunnen zich laten inspiratie door gebruiksklare clausules.
3. Facilitator Natuur: gratis technische ondersteuning
De Facilitator Natuur is een adviesdienst die ter beschikking staat van beheerders van openbare ruimten. Lokale overheidsdiensten kunnen er terecht voor thematische fiches, technische aanbevelingen en gepersonaliseerde antwoorden om volgens ecologische standaarden te werken.
Twee inspirerende Brusselse projecten
Deze twee projecten tonen aan hoe duurzame aanleg en behoud van de biodiversiteit hand in hand kunnen gaan bij lokale initiatieven.
1. Heraanleg van het Reigerbospark in Watermaal-Bosvoorde
Het Reigerbospark in Watermaal-Bosvoorde is een semi-natuurlijke ruimte die recent ecologisch heraangelegd werd.
Tip van Robin Lefèvre
“Het is belangrijk om bij een (her)aanleg eerst een goede inventaris op te maken en na te gaan welke soorten aanwezig zijn in het gebied vooraleer je de bestekken opstelt.”
Van bij het begin was het de bedoeling om op het terrein een nauwkeurige diagnose te stellen: de aanwezige fauna en flora identificeren, een grondige cartografische analyse uitvoeren en de verschillende functies van die zone in het park evalueren. Uit de conclusies kwam naar voren dat we dit deel grondig moesten herdenken om het multifunctioneler te maken, meer open te stellen voor het publiek, en het bestaande ecologische netwerk te versterken.
Op basis daarvan hebben we een aantal belangrijke principes bepaald: de gevoelige zones identificeren en beschermen, volgens de circulaire economie werken door de beschikbare materialen te hergebruiken, en een doeltreffende strategie doorvoeren om met invasieve exotische plantensoorten om te gaan.
Tip van Robin Lefèvre:
“Zodra de overheidsopdracht gepubliceerd is en de bedrijven gekozen zijn, moet je met hen bekijken wat de beste plek is om de machines te installeren voor een zo min mogelijke impact op de omgeving. Naargelang de specifieke kenmerken van de plek zal de ene machine minder impact hebben dan de andere bij het gebruik ervan.”
Bij de heraanleg werd zoveel mogelijk rekening gehouden met de principes van de circulaire economie. De materialen en grond werden hergebruikt, en het gerooide hout werd opgeslagen.”
Sommige kleine ingrepen zijn heel eenvoudig. Overweeg bijvoorbeeld om gaatjes te boren in de palen van afsluitingen zodat wilde bijen erin kunnen nestelen.
2. Het kwekerijproject van Vorst: Vegetalab
De beste aankoop is de aankoop die we niet doen. Om minder planten te hoeven aankopen en duurzaamheid te stimuleren heeft de gemeente Vorst 5 jaar geleden het project Vegetalab opgezet. Het gaat om een gemeentelijke kweektuin van 1.200 m². De planten worden er zonder chemische producten geteeld en zijn afgestemd op de noden van de gemeentediensten en de burgers.
Ondertussen hebben verschillende gemeentediensten een beroep gedaan op hun expertise voor de heraanleg van een publieke ruimte of renovatie. Op die manier zijn ze een referentie ter zake geworden en nemen ze de rol van adviseur op bij de uitwerking van bestekken. Ze doen met name aanbevelingen over de keuze van aangepaste beplanting en houden daarbij rekening met de specifieke kenmerken van het terrein en de noden van het project.
Uiteindelijk is de aankoop van planten binnen de gemeente sterk afgenomen, en de aankopen die nog plaatsvinden passen voortaan in een samenhangende en doordachte aanpak. Het project heeft de hele gemeente ook bewust gemaakt van het belang van de circulaire economie.
Conclusie: laat u inspireren door de goede praktijken voor een duurzaam beheer van groene ruimten
Ga voor een creatieve en duurzame aanpak om uw openbare groene ruimten in stand te houden. Door inspiratie op te doen bij voorbeeldprojecten en het beschikbare materiaal te gebruiken draagt u bij aan een milieuvriendelijke inrichting.
Voor antwoorden op uw vragen of bijkomende tips kunt u contact opnemen met de gratis helpdesk Green Procurement via greenprocurement@environnement.brussels.