Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest maakt volop een economische transitie door richting koolstofvrije, circulaire modellen met oog voor het milieu en de mens. Het wordt dan ook tijd om die bezorgdheden mee te nemen bij het uitwerken van overheidsopdrachten. Dat vraagt een grondige kennis van de toestand op de markt. Alleen zo kunt u (i) de ecologische, ethische en sociale praktijken beoordelen die horen bij het commerciële aanbod dat u in huis wilt halen en (ii) criteria en clausules, technische specificaties en uitvoeringsvoorwaarden bepalen die aangepast zijn aan het bestaande aanbod. Dat marktonderzoek moet wel gebeuren met respect voor de principes van mededinging en gelijke behandeling. Hoe verkent u op een doeltreffende manier de markt en leeft u het juridisch kader na? Ontdek in dit artikel de belangrijkste zaken om dat proces binnen de context van uw duurzame en innovatieve overheidsopdrachten in goede banen te leiden.
Het wettelijk kader
Artikel 51 van de wet van 17 juni 2016 herinnert eraan dat het zeker mogelijk is om marktconsultaties te houden met het oog op de voorbereiding van de plaatsing van de opdracht, en om de ondernemers op de hoogte te brengen van uw plannen en eisen. Daartoe mag u het advies van onafhankelijke deskundigen, private of publieke instellingen of van marktdeelnemers inwinnen of ontvangen. U kunt overigens ook tools raadplegen die tot uw beschikking staan om het beschikbare aanbod beter te begrijpen.
Er wordt wel verduidelijkt dat die aanpak geen afbreuk mag doen aan de mededinging. Volgens artikel 52 van diezelfde wet moet de aanbestedende overheid immers de passende maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat de mededinging niet wordt vervalst. Deel in deze fase bijvoorbeeld nooit de technische clausules van uw bestek mee, of de verwachte prijzen van de offertes. Let er ook op de ondernemers gelijk te behandelen met de informatie die u geeft en documenteer de communicatie in het administratieve dossier (mails, verslagen van vergaderingen …). U vindt meer informatie over die maatregelen in artikel 164 van de wet (uitsluitend voor opdrachten met een bedrag gelijk aan of hoger dan de drempels voor de Europese bekendmaking).
Tools om aan marktonderzoek te doen
Er bestaan verschillende tools om inzicht te krijgen in het marktaanbod en u de clausules te helpen bepalen die u in uw bestekken kunt opnemen. Hier volgt onze selectie!
Meet-Your-Buyer-bijeenkomsten om potentiële leveranciers te ontdekken
Meet-Your-Buyers, zoals Leefmilieu Brussel die regelmatig organiseert, vormen een unieke gelegenheid om bedrijven en leveranciers te ontmoeten. Bij elke editie komt een ander thema aan bod (afvalbeheer, textiel en werkkledij enz.). Tijdens die sessies kunt u vragen stellen, nieuwe dienstverleners leren kennen, innovatieve oplossingen ontdekken en uzelf vertrouwd maken met het aanbod op de markt. Mis de volgende bijeenkomst in mei 2024 niet. Die zal draaien om eerlijke handel. Meer informatie volgt in de loop van de komende weken.
Labels om producten uit te zoeken en criteria te bepalen
Om sociale, ethische of ecologische standaarden op te nemen in uw bestekken moet u eerst een duidelijk zicht krijgen op de standaarden en clausules die u in uw opdracht kunt opnemen. Zo kunt u zich ervan vergewissen dat er voldoende aanbod bestaat om aan uw eisen en voorschriften te kunnen beantwoorden. Dankzij labels kunnen inkopers snel nagaan welke producten milieuvriendelijk en sociaal/ethisch verantwoord zijn.
Als u regelmatig een kijkje neemt op de site van de labels blijft u op de hoogte van de evolutie van de criteria, en u kunt er ook hun databank met producten raadplegen. Op veel van die sites kunt u immers nagaan of de producten met hun labels beschikbaar zijn.
Zo kunt u bijvoorbeeld naar de site van het Duitse label Blauwe engel surfen. Dat veeleisende ecolabel voldoet aan strikte ecologische criteria (de criteria hangen af van de productcategorieën en hebben vooral betrekking op de impact op het klimaat, het gebruik van grondstoffen en de verontreiniging van water, lucht en bodem). Of neem een kijkje op de site van het Europese Ecolabel, het gezamenlijke officiële label voor alle landen van de Europese Unie.
De site EPREL (Europees productregister voor energie-etikettering) om u te informeren over de energetische criteria van producten
Voor uw overheidsopdrachten voor huishoudapparaten bijvoorbeeld kan de databank van EPREL een waardevolle bron van informatie zijn! Dat register omvat alle producten waarvoor een energielabel vereist is. De site deelt de modellen in per referentieklasse en werkt met een zoekfunctie op basis van criteria zoals de energie-efficiëntieklasse, het waterverbruik, de emissie van akoestisch geluid enz.
Zo krijgt u een idee van het bestaande aanbod en kunt u uw criteria aanpassen in functie van de beschikbare producten en het beschikbare aanbod.
De gids van SAW-B om clausules rond sociale economie op te nemen
Meer ecologische en ethische clausules opnemen in uw overheidsopdrachten is cruciaal, maar hebt u er al eens aan gedacht om er sociale clausules in op te nemen? Die helpen sociale samenhang en professionele integratie versterken en dragen zo bij aan een rechtvaardigere samenleving. Die clausules leveren immers werk op voor mensen in een inschakelingstraject of een opleiding, of voor mensen met een beperking.
U voegt daarvoor clausules in die uw hele opdracht of een deel ervan voorbehouden aan een onderneming in de sociale economie. De gids van SAW-B geeft, voor het Brussels en het Waals Gewest, een overzicht van de sociale inschakelingsondernemingen die een match kunnen zijn voor uw overheidsopdrachten met sociale, ecologische en ethische clausules.
Raadpleeg voor meer informatie over sociale clausules ook dit artikel.
Het register van Brupartners om een idee te krijgen van de bestaande Brusselse ondernemingen
Als u op een meer algemene manier te weten wilt komen welke ondernemingen er zijn in een specifieke activiteitensector en gemeente, raadpleeg dan het register van Brupartners. U vindt er de lijst van de bestaande bedrijven in het Gewest, ingedeeld volgens het type dienst dat ze bij openbare aankopers willen leveren.
Als u vragen over duurzame overheidsopdrachten hebt, neemt dan contact op met de helpdesk: greenprocurement@leefmilieu.brussels